Mentale hygiëne: een dagelijkse schoonmaak in je hoofd

Over lichamelijke hygiëne leren we allemaal op school en in onze opvoeding. We leren hoe we onze handen correct moeten wassen en hoe we onze tanden moeten poetsen. Maar hoe we onze geest schoon houden, daar hoor je bijna niets over. Tenzij er zich bij iemand mentale problemen voordoen. Dat is zoals je tanden pas beginnen poetsen wanneer je gaatjes hebt. Voorkomen is beter dan genezen, toch? Daarom is dit begrip, ook wel mentale of psychische hygiëne genoemd, enorm belangrijk.

Mentale hygiëne, wat is dat?

Mentale hygiëne zijn alle handelingen die je onderneemt om je geestelijke gezondheid te bevorderen en mentale aandoeningen te voorkomen. Oftewel het schoonhouden van je geest. Dit is uiteraard een heel breed begrip en kan bestaan uit uiteenlopende acties.

Het jammere is dat hier in educatie en opvoeding zo weinig aandacht aan wordt besteed. Terwijl het zo belangrijk is in een tijd van constante prikkels en prestatiedruk.

Mensen zouden in de huidige tijd op 1 dag evenveel prikkels moeten verwerken als iemand die in 1800 leefde op een heel jaar. Dat is indrukwekkend. Dus je hoofd af en toe leeg maken van die prikkels kan zeker deugd doen.

Waarom is mentale hygiëne belangrijk?

Mentale hygiëne is belangrijk omdat het helpt om psychische aandoeningen te voorkomen. Bijna de helft van alle volwassenen, 43 procent om precies te zijn, krijgt vroeg of laat te maken met mentale klachten.

In sommige gevallen worden deze klachten uiteindelijk een psychische aandoening. Dit kan gaan van een burn-out tot een angstporbleem. En toch wordt er zo weinig aandacht besteed aan mentale hygiëne.

Dat is enorm jammer. Want de meeste psychische aandoeningen zijn te voorkomen. Slechts een klein deel is erfelijk bepaald of aangeboren. En ook hierbij zijn de triggers dikwijls beïnvloed door stress en omgevingsfactoren. Dus als je stress kan verminderen zouden heel veel mentale klachten voorkomen kunnen worden.

Stress verminderen heeft niet enkel te maken met het wegnemen van de oorzaken van stress. Het zou mooi zijn als we zouden kunnen leven zonder enige vorm van stress te ervaren. Nee, stress volledig uit je leven bannen is een onbegonnen werk. Veel belangrijker is hoe jij met die stress omgaat en hoe je hierop reageert.

Hoe herken ik mentale stress?

Stress is toch normaal?

Iedereen ervaart wel eens mentale stress. Een deadline op het werk, een ziek familielid of een trein die te laat komt. Het kan allemaal mentale stress veroorzaken. En dat is normaal. Maar wanneer die mentale stress te lang aanhoudt kan dit leiden tot mentale problemen en zelfs psychische aandoeningen zoals depressies en angstproblemen.

Het stresshormoon

Dit komt door het stresshormoon, cortisol. Dit wordt aangemaakt in de bijnieren als reactie op een angst- of stressprikkel. Dit kan erg nuttig zijn in sommige situaties aangezien het je energieniveau boost. Dit wordt ook wel eens de fight/flight reactie genoemd. Omdat dit helpt bij het vluchten van of vechten tegen gevaar.

Maar bij hedendaagse stresssituaties zoals hoge werkdruk is die fight/flight reactie nergens voor nodig. De cortisol die dan wordt aangemaakt gaat zich opstapelen en kan zorgen voor stressklachten.

Belangrijke signalen van stress

Daarom is het belangrijk om mentale stress op tijd te herkennen. Zodat je er iets aan kan doen en het niveau van je stresshormoon kan verlagen. Enkele belangrijke signalen van (aanhoudende) mentale stress:

• Slecht slapen
• Prikkelbaarheid
• Gebrek aan concentratie en focus
• Vergeetachtigheid
• Piekeren
• Gejaagdheid

Merk jij dat je last hebt van verschillende van bovenstaande signalen? Dan is het misschien wel aan te raden om je mentale welzijn even onder de loep te nemen. Ervaar je meer stress dan anders? Pieker je veel? Kan je moeilijk rust in je hoofd vinden? Tijd om beter voor je mentale hygiëne te zorgen!

Hoe zorg ik voor mijn mentale hygiëne?

Maar hoe doe ik dit dan? Want op school hebben we dit nooit geleerd. Mentale hygiëne is iets waar je dagelijks aandacht aan zou moeten besteden. Net zoals je dagelijks je tanden poetst zou je dagelijks een aantal handelingen moeten doen die je psychisch welzijn bevorderen.

Het belangrijke hierbij is om rust in je hoofd te krijgen. Wat je hiervoor moet doen is bij iedereen anders. De ene persoon ondervindt rust in zijn of haar hoofd door keihard te sporten, bij de ander kan dat zijn door te schrijven of te tekenen en bij sommigen is dit door te mediteren. Ga dus zeker eens uitzoeken wat voor jou rust geeft in je hoofd. En probeer die activiteit op dagelijkse basis uit te voeren.

Wanneer het je niet lukt om zelf te zorgen voor je mentale hygiëne kan het nuttig zijn om de hulp in te schakelen van een therapeut of een coach. Zij kunnen je helpen met oefeningen om je mentaal welzijn te bevorderen en je hierdoor weerbaarder maken tegen mentale klachten.

Je kan het vergelijken met het nemen van een personal trainer om je fysieke welzijn te bevorderen. Beiden zijn even belangrijk. Je hoeft niet te wachten tot je lichamelijke problemen ervaart om een personal trainer te nemen.

Op dezelfde manier hoef je ook niet te wachten tot je mentale stress ervaart om met een therapeut of coach samen te werken.

Tips voor een dagelijkse schoonmaak in je hoofd

Meditatie

Slechts 10 minuten per dag mediteren kan je mentaal welbevinden al bevorderen. Om je hierbij te helpen kan je gebruik maken van meditatie apps zoals Meditation Moments, Calm of Insight Timer. Hierop kan je duizenden meditaties vinden, kort en lang, om meer rust in je hoofd te vinden.

Yoga

Bij Yoga ligt de focus op je ademhaling en de bewegingen die je maakt. Dit is niet enkel gezond voor je lichaam maar ook voor je geest. Het helpt om je hoofd leeg te maken. Dus dagelijks een beetje tijd vrij maken om even Yoga te beoefenen is geen overbodige luxe. Al is het maar 10 minuten. Op YouTube kan je bijvoorbeeld bij Yoga With Adriene verschillende yoga routines vinden, zowel voor beginners als voor meer gevorderde yogi’s.

Mindfulness

Mindfulness kan je op ieder moment van de dag toepassen. Het gaat er bij mindfulness namelijk om dat je datgene je bezig bent op een mindful manier doet. Dit wil zeggen met je volledige aandacht. Of het nu gaat over de vaat doen of een wandeling maken. Richt je volledige aandacht op datgene je aan het doen bent.

Een goede oefening hiervoor is door je te focussen op wat je hoort, voelt, ruikt en ziet. Bijvoorbeeld wanneer je de vaat doet. Dan hoor je het water klotsen, je voelt het warme water aan je handen, je ruikt het detergent en je ziet de borden die je afwast. Op die manier worden al je zintuigen geprikkeld en is er geen ruimte meer over om in gedachten weg te glijden.

Wandelen in de natuur

Een wandeling in de natuur maken is om verschillende redenen goed voor je mentale hygiëne. Enerzijds heeft de natuur een rustgevend effect. Anderzijds is wandelen een fysieke activiteit die er op zijn beurt voor zorgt dat je rust in je hoofd ervaart.

Bovenstaande mindfulness oefening is ook fijn om toe te passen tijdens een wandeling in de natuur. Welke geluiden hoor je? Welke geuren ruik je? Voel je de warmte van de zon op je huid? Wat zie je allemaal?

Sporten

De fysieke inspanning die sporten met zich meebrengt zorgt ervoor dat je uit je hoofd komt en in je lichaam. En dit levert dan weer mentale ontspanning op. Let er wel op dat je in het sporten niet de competitie met jezelf aangaat. Want dit levert net mentale stress op in plaats van mentale rust.

Dankbaarheid

Je dagelijks gedurende 10 minuten focussen op alles waar je dankbaar voor bent bevordert je mentale welzijn. In plaats van negatieve gedachten of piekergedachten vul je je hoofd met positiviteit. Er zijn altijd wel dingen waar je dankbaar voor kan zijn, hoe moeilijk het ook gaat in je leven.

Je kan ze neerschrijven in een journal want door het schrijven op zich verleg je je focus en maak je je hoofd leeg. Maar je kan de dingen waar je dankbaar voor bent ook delen met iemand die dichtbij je staat. Je deelt dan iets positiefs en wie weet spoor je de ander ook wel aan om hetzelfde met jou te delen.

Omdenken

Omdenken wil zeggen dat je gaat denken in kansen en mogelijkheden in plaats van in beperkingen en problemen. En dit kan je op alles toepassen. Van elk probleem of elke piekergedachte die zich in je hoofd vormt kan je wel iets positiefs maken.

Als je elk van bovenstaande acties dagelijks toepast, al is het maar voor 10 minuten, zal je merken dat je leven er meteen anders zal uitzien. Je zal je rustiger en gelukkiger voelen. Dus door dagelijks gedurende minder dan een uur bezig te zijn met je mentale hygiëne kan je een heleboel psychische problemen vermijden. Ik vermoed dat je iedere dag ook wel minstens evenveel tijd besteed aan je fysieke hygiëne, of niet?